Bu yazıda Polygon’un tarihine, mevcut durumuna ve gelecekte kullanmak amacıyla geliştirdiği scalability çözümlerine değinilecek. Bir özet olarak hazırlanan bu yazıda bahsedilen projeler daha sonra ayrı yazılarda detaylı olarak açıklanacak.
Not: Kripto paralar volatil varlıklardır ve akıllı sözleşmelerin istismarı, projenin kötü niyetli yönetilmesi gibi birçok risk içerirler. Bu yazıyı yazma amacım projenin nasıl çalıştığını anlatmaktır, yatırım tavsiyesi vermek değildir.
Polygon, 2021 yılına kadar Matic Network olarak biliniyordu ve “rollup”lardan önceki scalability çözümü olan “plasma” üzerine çalışıyordu. Plasma fikri başta çekici gelse de daha sonradan rollupların plasma’dan daha üstün olduğu anlaşıldı ve Matic Network ismini Polygon olarak değiştirerek farklı scalability çözümleri üzerine çalışmaya başladı.
Bu çözümlerden birisi Ethereum’dan farklı bir blockchain olan Polygon PoS idi. Fakat bu blockchain güvenliğini direkt olarak Ethereum’dan almadığı için birçok eleştiriye maruz kaldı.
Polygon ekibinin savunması:
“Ethereum’u kullanmak çok pahalı ve biz hemen bugün bir çözüm üretmek istiyoruz.”
oldu.
Yani Polygon PoS kesin bir çözüm değil, aciliyetten kaynaklanan bir çözümdü.
Polygon PoS
Polygon PoS, kendi validator setine sahip EVM-uyumlu bir sidechain olarak çalışıyor. Ethereum ve Polygon PoS arasına kurulan köprü ile iki zincirin birbiriyle varlık transfer etmesi mümkün hale geliyor. Ayrıca “checkpoint” denilen sistem ile Polygon PoS kendi state’ini Ethereum üzerine yolluyor.
Aave ve Curve gibi DeFi devleri Polygon PoS üzerine kendi contractlarını deploy ettiler, yani bu protokoller Polygon PoS üzerinde çalışıyorlar.
Fakat Polygon PoS teknik olarak bir L2 değil çünkü güvenlik varsayımı kendi validator setine dayanıyor ve Polygon ekibinin asıl amacı güvenliğini bizzat Ethereum’dan alan projeler geliştirmek.
Bu amaç için 13 Ağustos 2021 tarihinde değeri 1.000.000.000$ eden bir fon “zero knowledge” geliştirmeleri ve scalability çözümleri için ayrıldı.
Bu çözümler arasında 3 adet zk-Rollup:
- Hermez
- Zero
- Miden
1 adet zk kriptografisini kullanan Optimistic Rollup:
- Nightfall
1 adet Data Availability Layer:
- Avail
1 adet SDK:
- Polygon Edge, eski adıyla Polygon SDK
var.
Hermez
Mart 2021’de yalnızca token transferlerine olanak tanıyan bir zkRollup olan Hermez, Ağustos 2021’de 250.000.000$’a Polygon tarafından satın alındı. Proje Polygon-Hermez olarak yeniden adlandırıldı ve Jordi Baylina’nın liderliğinde byte-code level zkEVM olan Hermez 2.0’ın geliştirmesine başladı.
Daha önce piyasada olan $HEZ, token başına 3.5 $MATIC olarak redeem edildi.
Hermez 1.0 şu anda kullanılabilirken Hermez 2.0 için tesnet’in yakında duyurulması bekleniyor.
Zero
2019’yılında zero knowledge geliştirmelerine başlayan Mir Protocol, 2021 Aralık’ta 400.000.000$’a Polygon tarafından satın alındı. Proje Polygon Zero olarak yeniden adlandırıldı ve dünyanın en hızlı zkRollup’ını geliştirmek için çalışmalara devam ediyor.
Geliştirdikleri Plonky2 (recursive SNARK) diğer alternatiflerden çok daha hızlı şekilde çalışabiliyor ve trusted setup gerektirmiyor.
Testnet’in 2022 Q4’de duyurulması bekleniyor.
Miden
Polygon Miden STARK kullanan bir zkRollup. Miden Virtual Machine (MVM) adında STARK için optimize edilmiş bir VM kullanıyor, ayrıca kullanılan kanıt STARK olduğu için trusted setup gerektirmiyor.
Testnet’in 2022 Q3’de duyurulması bekleniyor.
Nightfall
Nightfall bir Optimistic Rollup fakat gizli transferlere olanak tanımak için zk kriptografisini kullanıyor. Nightfall özellikle kurumsal şirketlerin supply chain (tedarik zinciri) yapılarını hedefliyor.
Şu anda Mainnet Beta sürümünde.
Polygon Avail
Polygon Avail, üzerinde işlemlerin datalarının saklanabileceği ve sıralanabileceği bir Data Availability katmanı. Yani Avail diğer çözümler gibi rollup değil, bizzat rollupların kullanabileceği bir proje. Bu konuda Celestia ile aynı amaca hizmet ediyorlar.
Şu anda Testnet’te.
Polygon Edge — Supernets
Polygon Edge, ya da eski adıyla Polygon SDK, Ethereum uyumlu blockchainler geliştirmeyi kolaylaştıran bir framework. Bu framework ile geliştirilen blockchainler bağımsız olarak kendi validator setleriyle çalışabilirken “Supernet” de olabilirler.
Supernet olarak çalışmak isteyen blockchainleri Polygon PoS’da $MATIC stakeleyerek validator olmuş validatorler doğrular, bu validatorler ödül olarak yine $MATIC kazanırlar. Fakat bu validatorler tüm Polygon PoS validatorleri değildir, onların bir kısmıdır ve bir Supernet’in çalışması için yeterli sayıda validator’un bulunması gerekir, bu koordinasyonu Polygon sağlar.
Ayrıca Supernetlerde herkesin smart contract deploy etmesine izin verilmez, yalnızca o blockchainin geliştiricileri smart contract deploy edebilir. Yani aslında Supernetler “spesific” şekilde çalışır
$MATIC
Tüm bu projelerden sonra özellikle yatırımcıların aklına gelen sorulardan biri “$MATIC bunun neresinde?” oluyor.
$MATIC şu anda Polygon PoS’da kullanılan bir token fakat Polygon ekibinin vizyonu bu tokenı tüm projelerde kullanmak üzerine kurulu. 2022 yılında $MATIC tokenomicsinin yeniden dizayn edilmesi bekleniyor. Böylece $MATIC, tüm bu projelerin birleştirici gücü olacak.
